Financieel forensische onderzoeken in de private sector gaan meestal over vraagstukken waarbij aandeelhouders, commissarissen en bestuurders betrokken zijn. Er kan al een gerechtelijke procedure lopen, of het kan nog buiten rechte zijn. De organisatie kan urgente en complexe zaken voorleggen aan de Ondernemingskamer, onderdeel van het gerechtshof Amsterdam. In bijzondere omstandigheden kan de private forensisch onderzoeker hier bij zijn opdrachtgever op aandringen.
Steeds gemakkelijker weten aandeelhouders, commissarissen en bestuurders de weg naar de Ondernemingskamer te vinden. De Ondernemingskamer heeft als rechterlijk orgaan de bevoegdheid om bindende uitspraken te doen in vennootschappelijke geschillen, waardoor het een cruciale rol speelt in het oplossen van zakelijke conflicten. De Ondernemingskamer behandelt jaarlijks vele zaken, waaronder geschillen tussen de Raad van Bestuur, Raad van Commissarissen en de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Alle uitspraken worden gepubliceerd op de website van de Ondernemingskamer.
De bevoegdheden van de Ondernemingskamer zijn aanzienlijk en omvatten het schorsen of nietig verklaren van besluiten, het ontslaan van bestuurders, het doorvoeren van statutenwijzigingen en zelfs het ontbinden van een organisatie. Deze brede bevoegdheden maken de Ondernemingskamer tot een krachtig instrument voor het oplossen van complexe geschillen binnen bedrijven. De Ondernemingskamer deelt sommige bevoegdheden met andere rechterlijke organen. Zo kan de rechtbank, bij wijze van provisionele voorziening, een tijdelijke bestuurder benoemen. Zo’n voorziening door de rechtbank kan voorkomen dat een enquêteprocedure bij de Ondernemingskamer moet worden gevoerd. Nederland heeft slechts één Ondernemingskamer, op niveau gerechtshof, terwijl andere landen handelsrechtbanken hebben in de arrondissementen.
De meeste zaken die voor de Ondernemingskamer komen krijgen weinig bekendheid. De opvallende zaken tonen aan hoe ingrijpend de beslissingen van de Ondernemingskamer kunnen zijn voor de organisatie en haar belanghebbenden. Een sprekend voorbeeld betreft de schorsing van een bestuurder van Centric, met de tijdelijke benoeming van twee nieuwe bestuurders. De aard en urgentie van het ingrijpen werden mede bepaald door de maatschappelijke betekenis van Centric, vooral de verbondenheid met vele overheden.
Andere sprekende voorbeelden van zaken die voor de Ondernemingskamer komen, zijn onder meer de machtsstrijd binnen het familiebedrijf Steenfabriek de Rijswaard, waar vader en zoon een geschil hebben over de zeggenschap binnen het bedrijf. Vader beschuldigt zoon van machtsmisbruik, terwijl de zoon beweert dat zijn vader zijn positie niet wil opgeven. En de zaak bij Privazorg, een grote thuiszorgorganisatie uit Amersfoort waar de directie de Ondernemingskamer heeft gevraagd om te bepalen wie uiteindelijk de zeggenschap over de organisatie heeft.
Naast het ingrijpen in de rechten van aandeelhouders, commissarissen of bestuurders kan de Ondernemingskamer een onderzoeker benoemen. Zij hoeft deze onderzoeker niet meteen instructie te geven om een onderzoek te starten. Er kan worden besloten om eerst de afronding van lopende onderzoeken af te wachten; dat kunnen (onafhankelijke) private onderzoeken zijn. Er moet zuinig met de beschikbare tijd en middelen worden omgesprongen.
Een gerechtelijk onderzoeker, zoals aangesteld door de Ondernemingskamer, heeft meer armslag om onderzoek te doen dan een private onderzoekspartij. Denk hierbij aan de volgende mogelijkheden:
Wanneer parallel aan het private onderzoek een gerechtelijk onderzoek loopt, of wanneer gerechtelijk onderzoek in het vooruitzicht is gesteld, kan het private onderzoek hiervan profiteren. Het moment van de waarheid is immers onafwendbaar en dit kan aanzetten tot medewerking aan het private onderzoek.
Hoewel zo’n duwtje in de rug natuurlijk aangenaam is voor de private onderzoeker, beschikt deze zelf ook al over stevige onderzoeksmiddelen. Denk aan de volgende mogelijkheden:
Uiteraard gelden daarbij de principes van proportionaliteit en subsidiariteit. De werkgever geeft zijn werknemers doorgaans instructie om mee te werken aan het private onderzoek.
Zaken die voor de Ondernemingskamer worden gebracht, betreffen vaak complexe onderzoeken waarbij grote belangen op het spel staan. Soms zijn dat maatschappelijke belangen, zoals in de Centric-zaak. Vaak zijn het situaties waarin de spanningen zo hoog zijn opgelopen dat aandeelhouders en bestuurders niet meer met elkaar praten en de organisatie onbestuurbaar wordt en zelfs zou kunnen falen. Dergelijke complexe vraagstukken vragen om een interdisciplinaire aanpak en dus om een multidisciplinair team. Ook in het private onderzoek.
Aandeelhouders, commissarissen, bestuurders en ook de betrokken organisaties laten zich bijstaan door gespecialiseerde advocaten. Dat gebeurt vaak al wanneer het geschil nog buiten rechte is, maar altijd bij een rechtsgang zoals naar de Ondernemingskamer. Daarnaast laten zij zich bijstaan door financieel forensisch onderzoekers.
EBBEN beschikt over een uitgebreide praktijk voor onafhankelijk onderzoek en geschil-oplossing. Ervaren onderzoekers staan partijen bij, buiten rechte en voor de rechtbank of de Ondernemingskamer. Daarbij werken we samen met de betrokken advocaten.
Wilt u meer weten over onze dienstverlening op het gebied van onafhankelijk onderzoek en geschiloplossing? Neem dan contact op met Evert Jan Lammers, Marcel Westerhoud, Vincent Steenbakkers of Kim Scholten. Of bekijk onze andere publicaties op de website van EBBEN Partners.
