Dagelijks lezen we in de media over fraudeonderzoeken in de zorgsector zoals bij een ziekenhuis, GGZ, jeugdzorg of daklozenopvang. Het zijn onderzoeken naar signalen van bewuste overtreding van zorgregels: grove nalatigheid of opzet. De reputatie en de integriteit van de bestuurders zijn in het gedrang. Vaak betreft het externe onderzoeken, opgelegd door een gemeente, verzekeraar of toezichthouder. Maar soms kondigt het bestuur van de instelling zelf een onderzoek aan.
Het aankondigen van zo’n intern onderzoek wekt verwachtingen over de onafhankelijkheid van de onderzoekers. Grotere instellingen zouden zo’n onderzoek kunnen laten uitvoeren door interne diensten, zoals een interne auditafdeling of een registercontroller. Maar niemand zit te wachten op een WC-eend rapport over WC-eend. Hiervoor is het onderwerp te gevoelig en zijn de belangen van de betrokken partijen te groot, vaak gaat het om licenties, zorguitkeringen, subsidies, sluiting, ontslag en aangifte. Daarom wordt een aangekondigd intern onderzoek doorgaans uitgevoerd door een extern onderzoeksbureau.
Opdrachtgever en onderzoeksbureau moeten er samen voor zorgen dat er een geloofwaardig onderzoeksrapport uit kan komen. Hierbij is onafhankelijkheid een belangrijk aandachtspunt, zowel van de opdrachtgever als van het onderzoeksbureau. Daarom kan het bestuur beter niet zelf opdrachtgever van zo’n onderzoek worden: een slager moet niet zijn eigen vlees keuren, zeker niet als het stinkt in de slagerij. Beter is het om zo’n onderzoek aan te sturen vanuit de interne toezichtraad. Uiteraard moet deze raad volledig los staan van het bestuur en de bevoegdheid hebben om externe hulp in te roepen op kosten van de instelling. Om de kosten te beperken is soms is een coaching-rol door het onderzoeksbureau bespreekbaar.
Goed opdrachtgeverschap wordt niet alleen bepaald in de fase van opdrachtverstrekking maar ook tijdens de uitvoering van het onderzoek. Primair gaat het om het faciliteren van het onderzoek, door te zorgen voor volledige medewerking aan het beschikbaar stellen van onderzoekdata en aan hoor en wederhoor. Uiteraard moet opdrachtgever zich niet bemoeien met het onderzoeksrapport. Ze moet in de slotfase slechts aangeven of de opdrachtnemer heeft voldaan aan de opdrachtvoorwaarden, zodat het onderzoek kan worden afgerond met een rapport.
Na afronding van het onderzoek zullen de resultaten op een of andere wijze worden gecommuniceerd. Opdrachtgever moet dit vanaf de start van het onderzoek voor ogen houden wanneer en wat er kan worden gecommuniceerd. Door de aankondiging van het onderzoek is er minder grip op het voortijdig uitlekken over het verloop van het onderzoek en de verwachte resultaten. In een gepolitiseerde omgeving is dit eerder gebruikelijk. Dan kan professioneel communicatie-advies verstandig zijn.
Het onderzoeksbureau, van haar kant, moet over voldoende deskundigheid beschikken om geloofwaardig te zijn. En om te komen tot een objectief onderzoeksrapport moet de eigen onafhankelijkheid bewaakt worden, zowel bij de opdrachtaanvaarding als tijdens de uitvoering van het onderzoek. Als door het onderzoek niet de hele onderzoekshypothese kan worden bevestigd, dan moet dit duidelijk worden aangegeven in het onderzoeksrapport: het onderzoek is immers zowel à charge als à décharge.
Eisen aan de opdrachtgever:
|
Eisen aan het onderzoeksbureau
|
Onze ervaren onderzoekers zijn beschikbaar voor het opzetten en het uitvoeren van onafhankelijke onderzoeken, al dan niet in een coaching-rol. Wilt u meer weten naar aanleiding van deze bijdrage of wilt u meer weten over de diensten van EBBEN Partners dan kunt u contact opnemen met:
