Als aandeelhouders of zakelijke partners uit elkaar gaan, rijst bijna altijd dezelfde vraag: wat is de onderneming (of het aandelenbelang) waard? En belangrijker nog: voor wie, wanneer, en op basis waarvan?
Dit is het vijfde artikel in de reeks Geschiloplossing en Advocatuur. In dit artikel nemen wij je mee in waardering bij conflictsituaties: een exercitie die niet puur technisch is. Het is een juridisch, financieel én strategisch proces. Sinds 1 januari 2025 zijn de spelregels op een belangrijk punt veranderd: de Ondernemingskamer is nu exclusief bevoegd in eerste aanleg bij verzoeken tot uitstoting en uittreding, en heeft hiervoor een nieuwe Leidraad voor deskundigen vastgesteld. Maar waarderingsconflicten komen in veel meer situaties voor dan alleen bij de Ondernemingskamer.
In dit blog bespreken we het waarderen bij geschillen aan de hand van een veelvoorkomende situaties, en schetsen we een praktische aanpak die relevant is voor advocaten – of het nu gaat om gerechtelijke procedures, arbitrage, mediation of een informeel traject.
Twee broers, Thomas (60%) en Jeroen (40%), zijn samen eigenaar van een succesvolle e-commerce onderneming. Thomas is de drijvende kracht, Jeroen heeft zich teruggetrokken. Er is onenigheid ontstaan over het beleid, winstuitkering en communicatie. Jeroen wil uittreden en zijn aandelen verkopen – het liefst tegen een marktconforme prijs. Hij stelt recht te hebben op een bepaald bedrag. Thomas betwist de hoogte van Jeroens claim, verwijzend naar vermeend wanbeleid van zijn broer en het ontbreken van concrete bijdragen.
De zaak komt uiteindelijk bij de Ondernemingskamer terecht. Maar zelfs zonder die stap – bij een onderhandeling, arbitrage of bindend advies – ontstaat dezelfde kernvraag: wat is de waarde van het belang van Jeroen, op welk moment, en onder welke voorwaarden?
Waarderen bij conflicten is anders
Waardering in het kader van een geschil is fundamenteel anders dan bij bijvoorbeeld een ongedwongen verkoop aan een derde partij of een fusie. Waarderen bij geschillen is:
Om deze redenen is het proces van waarderen bij conflicten minstens zo belangrijk als de uitkomst.
Gefaseerde aanpak
Of je nu optreedt als advocaat of als waarderingsdeskundige, een duidelijke en navolgbare aanpak is cruciaal. De Leidraad van de Ondernemingskamer (februari 2025) biedt een uitstekend referentiekader, ook buiten de OK-context.
Fase 1 – Voorbereiding en verkenning
In deze fase wordt ten eerste de waarderingsvraag gedefinieerd. Wat wordt er gewaardeerd? Aandelen, onderneming, activa, earn-out? En op welke peildatum? Vaak is dit de datum van het geschil, uittreding of contractbeëindiging. Welke waarderingsstandaard? Economische waarde of een contractueel bepaalde maatstaf?
Ten tweede wordt de waarderingsmethode gekozen. De Discounted Cashflow (DCF) methode is het meest voorkomend bij going concern ondernemingen. Marktbenaderingen (multiples) kunnen als toets dienen. De boekwaarde of liquidatiewaarde speelt een rol bij bijzondere omstandigheden.
Ten derde wordt het plan van aanpak opgesteld en de benodigde informatie verzameld. Jaarrekeningen, prognoses, managementrapportages en onderliggende aannames. De betrouwbaarheid en volledigheid van de data zijn cruciaal. Bij conflicten zijn partijen vaak elk selectief in wat zij aanleveren. Bovendien zijn transparantie en hoor en wederhoor essentieel, zeker als een derde als deskundige wordt ingeschakeld.
Fase 2 – Uitvoering
In deze fase wordt ten eerste de financiële analyse en de waardering uitgevoerd. Daarbij is het van groot belang dat de juridische implicaties in het oog worden gehouden.
Waardering bij geschillen is nooit puur cijfermatig:
De Leidraad bepaalt bijvoorbeeld dat de OK uitgaat van een “reële en redelijke vergoeding” gebaseerd op het pro rata deel van 100% van de waarde, stand alone, going concern. Dat principe is ook bruikbaar buiten de OK – maar niet dwingend.
Let op: de context bepaalt of er sprake is van een correctie op de waardering zoals een afslag voor een minderheidsaandeel of correctie voor niet-marktconforme beloningen of transacties.
Fase 3 – Implementatie en rapportage
In deze fase wordt het (concept) waarderingsrapport opgesteld. Een goed waarderingsrapport is niet alleen inhoudelijk correct, maar ook procesmatig zorgvuldig opgebouwd: inzichtelijk, navolgbaar en beargumenteerd. Dat is de kern van de nieuwe Leidraad.
Hoor- en wederhoor ten aanzien van partijen is in deze fase een belangrijk onderdeel van het proces. In deze fase kan het voorkomen dat een onderbouwde reactie leidt tot aanpassing van het waarderingsrapport.
Fase 4 – Nazorg (optioneel)
In voorkomende gevallen kan het zijn dat er behoefte is aan evaluatie van de waardering en/of het proces.
Belang voor advocaten
Als advocaat heb je bij waarderingsgeschillen meerdere petten op:
Terug naar de casus
In onze casus concludeert de deskundige – conform de leidraad – tot een bedrijfswaarde van €2,6 miljoen, met een pro rata waarde van €1,04 miljoen voor Jeroens belang. Thomas noemt dit “absurd” en meent dat het geen recht doet aan de onderlinge spanningen. Toch stelt de Ondernemingskamer vast dat de gehanteerde uitgangspunten correct zijn, dat voor het rapport hoor en wederhoor correct is toegepast, en dat de waardering plausibel en controleerbaar is.
Het laat zien: een goed uitgevoerde waardering kan de weg naar escalatie juist voorkomen.
Tot slot
Waardering bij geschillen is geen spreadsheetklus, maar een balans tussen economische redelijkheid, juridische kaders en praktische uitvoerbaarheid. De nieuwe leidraad van de Ondernemingskamer biedt een voorbeeld van hoe je in turbulente situaties toch tot een eerlijke waarderingsuitkomst kunt komen.
Voor advocaten geldt: wees vroegtijdig betrokken, voeg desgewenst een waarderingsdeskundige toe aan het team, denk mee over proces en inhoud, en help de rechter of arbiter bij het vinden van een oplossing die recht doet aan de waarde.
Wil je meer weten over onze dienstverlening of over onze samenwerking met advocaten en hun cliënten? Lees dan onze andere recente publicaties:
https://ebbenpartners.com/nl/grip-op-digitale-informatie-in-juridische-procedures/
https://ebbenpartners.com/nl/schadebegroting-bij-geschillen/
https://ebbenpartners.com/nl/onderzoeken-voor-advocaten-bij-de-ondernemingskamer/
https://ebbenpartners.com/nl/ondersteunen-van-advocaten-bij-bijzondere-vraagstukken/
EBBEN ondersteunt met een multidisciplinaire aanpak. Heb je behoefte aan een onafhankelijke blik, ondersteuning of sparring? Neem dan gerust contact met ons op. Vertrouwelijkheid verzekerd.
