De Verenigde Staten kennen een systeem waarbij klokkenluiders een percentage van de door de SEC opgelegde boete kunnen ontvangen, indien een melding van de klokkenluider tot een veroordeling leidt. Het percentage varieert van minimaal 10% tot maximaal 30%. Dit systeem, dat in de VS bekend staat als de Dodd-Frank Act[1], is in 2010 geïntroduceerd. In de periode 2010 tot en met 2019 is in de Verenigde Staten een totaalbedrag van $387 miljoen uitgekeerd aan in totaal 67 klokkenluiders. Dat is een gemiddeld bedrag van $5,8 miljoen per klokkenluider. Hoewel klokkenluiders alleen een percentage ontvangen van de opgelegde boete (en dus blijkbaar indien een overtreding is geconstateerd), ligt de vraag voor de hand in hoeverre dit systeem een perverse prikkel met zich meebrengt.
In een casus rondom General Electric wordt dit duidelijk. In augustus 2019 publiceerde Harry Markopolos een rapport met verstrekkende gevolgen voor General Electric (GE). Markopolos is de man die de misstanden rondom Bernard Madoff aan de kaart stelde. Daarmee verwierf hij veel geloofwaardigheid en aanzien. In zijn rapport uit augustus 2019 beschuldigde Markopolos GE van ‘accounting fraud’. De fraude zou groter zijn dan de fraudes bij Enron en WorldCom bij elkaar. “I think that they’re a bankruptcy waiting to happen”, aldus Markopolos.
De publicatie had een flinke daling van de koers van het aandeel GE tot gevolg. In oktober 2019 publiceerde Fortune het artikel ‘How the Man Who Nailed Madoff Got GE Wrong’. De beweringen die Markopolos had gedaan, konden niet worden gestaafd. Daarnaast bleek dat hij door een anoniem hedgefonds was betaald voor het opstellen van zijn rapport. Op grond hiervan heeft het hedgefonds een zogenoemde shortpositie ingenomen op het aandeel van GE. Door deze shortpositie in te nemen, speculeerde het hedgefonds op een daling van de waarde van het aandeel GE.
Als we Markopolos in de rol van klokkenluider plaatsen (een rol die hij had bij de casus rondom Madoff) en de SEC zou GE veroordelen tot een boete, dan zou hij op grond van de Dodd-Frank Act een beloning ontvangen. Los daarvan heeft Markopolos al betaald gekregen voor het rapport dat tot de koersdaling van GE heeft geleid. Saillant detail is dat het rapport oorspronkelijk is gepubliceerd op een website met als ULR ‘gefraud.com’. Uit onderzoek van de Financial Times[2] volgt dat deze website eind oktober 2019 offline was en sindsdien is deze niet meer online geweest.
In een interview over de tijd waarin hij de Madoff casus aan de kaak stelde, geeft Markopolos overigens aan dat hij zich ernstig bedreigd voelde en dat hij altijd met een wapen op zak rondliep. En dat gevoel van bedreiging of intimidatie wordt door meer klokkenluiders gemeld. In een interview met de Financial Times[3] geeft de klokkenluider van Wirecard, Pav Gill, aan dat hij lang het gevoel heeft gehad dat hij werd achtervolgd. Nadat hij intern aan de bel had getrokken werd hem duidelijk gemaakt dat hij de keuze had om vrijwillig te vertrekken met een goede referentie of om te worden ontslagen. In het interview geeft Gill aan: ‘they tried to destroy me’ en ‘doing the right thing always has a cost’.
De hier beschreven voorbeelden maken duidelijk dat het op een veilige manier kunnen melden en de bescherming van klokkenluiders een belangrijk goed is. Met het Amerikaanse systeem is het maken van meldingen wellicht laagdrempeliger gemaakt.
Het aspect laagdrempeligheid en het aspect bescherming vormen een basis voor de op 23 oktober 2019 gepubliceerde Europese ‘klokkenluidersrichtlijn’ (EU Richtlijn 2019/1937). Deze richtlijn bevat regels inzake de bescherming van personen die inbreuken op het EU-recht melden. Deze richtlijn moet uiterlijk 17 december 2021 in elk EU-land worden omgezet in nationale wetgeving. Belangrijk is dat mensen moeten kunnen melden zonder dat zij daarbij het gevaar voor vergelding lopen.
Voor de lidstaten van de EU geldt dat uiterlijk 17 december 2021 de nodige wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen in werking moeten treden om aan deze richtlijn te voldoen. Onderdeel van de richtlijn is het verplicht opzetten van een intern meldkanaal voor organisaties in de private sector met meer dan 50 medewerkers. Voor organisaties met meer dan 249 medewerkers dient per 17 december 2021 een intern meldkanaal voorhanden te zijn. Organisaties met tussen de 50 en 250 medewerkers moeten uiterlijk 17 december 2023 beschikken over een intern meldkanaal.
Voetnoten:
[1] Voluit: Dodd–Frank Wall Street Reform and Consumer Protection Act –
[2] Financial Times; Jamie Powell; 30 oktober 2019; ‘Missing: the GE short report And like that, it’s gone.’
[3] Financial Times; Dan McCrum in London, Stefania Palma in Singapore and Olaf Storbeck in Frankfurt; 20 mei 2021; ‘Wirecard’s reluctant whistleblower tells his story: ‘They tried to destroy me’’.
Wilt u meer informatie over de Europese klokkenluidersregeling en de gevolgen voor uw organisatie? Kijk dan voor meer informatie op de website van EBBEN. Of neem contact op met één van onze specialisten:
