Zoeken Contact

Integriteitsrisico-analyse bij fusies en overnames

Bij elke fusie of bedrijfsovername speelt het due diligence-onderzoek of verificatieonderzoek een cruciale rol. Wij constateren dat integriteitsrisico’s bij een overnametransactie in bepaalde gevallen te makkelijk over het hoofd worden gezien. In deze bijdrage gaan wij in op het belang van integriteitsrisico-analyse en lichten wij twee voorbeelden uit waarbij wij op verzoek van de opdrachtgevers onderzoek doen naar aanleiding van eventuele aanwezige integriteitsrisico’s.

Een ondergeschoven kindje? 

Bij elke fusie of bedrijfsovername speelt het due diligence-onderzoek of verificatieonderzoek een cruciale rol. Als koper heb je bovendien een onderzoeksplicht. De tijd ligt inmiddels lang achter ons, dat dit onderzoek zich voornamelijk toespitste op een financieel en fiscaal boekenonderzoek. Het is zaak dat er naar alle – met de transactie samenhangende – risico’s wordt gekeken. De dienstverlening rond dit onderzoek wordt in vakjargon ook wel Transaction Services (TS) genoemd. 

De meeste professionele dienstverleners en partijen die zich met TS bezighouden, brengen dagelijks de operationele en financiële risico’s rond een transactie in kaart. Veelal aangevuld met specialistische kennis van andere partijen op het gebied van pensioenen, fiscaliteit, juridische, IT en ESG (Environment, Social and Governance) aspecten. 

  

Het belang van integriteitsrisico-analyse

1. Verplichting voor financiële ondernemingen  

Afgezien van eventuele aansprakelijkheidsrisico’s heeft De Nederlandse Bank (DNB) het verplicht aan financiële ondernemingen, zoals banken, verzekeraars, betaalinstellingen en trustkantoren, op systematische wijze en periodiek een analyse te maken van de integriteitsrisico’s. Hiermee dient men te voldoen aan de regelgeving in de Wet op het financieel toezicht (Wft), de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) en de Sanctiewet 1977 (SW). Integriteit is naast soliditeit bovendien een voorwaarde voor een gezond financieel stelsel. Het meenemen van een integriteitsrisico-analyse bij een (MKB-) bedrijfsovername in een due diligence-onderzoek, is echter niet vanzelfsprekend en niet aan wetgeving en verplichting onderhevig. 

2. Vaststellen voordelen en verplichtingen targetbedrijf  

Integriteitsonderzoek dient te vallen onder de doelstelling van een due diligence-onderzoek. Hierbij gaat het erom te achterhalen wat de voordelen en verplichtingen van een over te nemen targetbedrijf zijn, door een gedegen onderzoek uit te voeren naar alle relevante bedrijfsaspecten uit het verleden, heden en voorspelbare toekomst, met de nadruk op risico’s die afbreuk doen aan eerlijkheid, oprechtheid en onkreukbaarheid.  

Belangrijk hierbij is van tevoren vast te stellen welke zekerheid het due diligence-onderzoek kan en moet bieden teneinde te komen tot een verantwoord investeringsbesluit. Het betekent dat van te voren vastgesteld moet worden wat de reikwijdte, aard en diepgang van het onderzoek moet zijn. 

De waarde van bepaalde activa is bijvoorbeeld doorgaans concreter te bepalen dan de ‘kwaliteit van het management’, laat staan het kwantificeren van een CO2-footprint en / of de mate van integriteit van de onderneming en haar vertegenwoordigers jegens leveranciers of naar personeel of over de keuze om in bepaalde landen wel of geen zaken te doen. 

Aandacht voor integriteitsrisico’s

Wij constateren dat integriteitsrisico’s bij een overnametransactie in bepaalde gevallen te makkelijk over het hoofd worden gezien. Integriteitsrisico’s zijn risico’s die afbreuk doen aan  eerlijkheid, oprechtheid en onkreukbaarheid. In dit artikel staan wij stil bij de aandacht die benodigd is voor de integriteitsrisico’s binnen het due diligence onderzoek, zoals wij die toepassen indien dit dienstig is aan het overnameproces. Wij laten – hoe belangrijk ook – het “standaard” DD werk zoals wij dit ook uitvoeren in samenwerking met bijvoorbeeld accountants, fiscalisten en juristen in dit artikel buiten beschouwing. 

De ervaring leert dat het adagium geldt: “De put wordt pas gedempt, als het kalf is verdronken”. En “Als je niets ziet, is er ook niets aan de hand”. Voorbeelden van integriteitsrisico’s zijn betrokkenheid bij witwassen, fiscale fraude, interne en externe fraude, corruptie, terrorismefinanciering en belangenverstrengeling. Het niet goed managen van dergelijke risico’s kan leiden tot ernstige reputatieschade of bedreiging van vermogen of resultaat van een onderneming, zowel bij de target- alsook bij de overnemende partij.  

EBBEN Partners houdt zich onder meer bezig met complexe due diligence onderzoeken waarbij verder wordt gegaan dan het aflopen van de “standaard” risico checklists bij een fusie of een overname. Wij zullen twee praktijkvoorbeelden uitlichten.  

Praktijkvoorbeeld 1; Krimpende klantenbestand van het targetbedrijf  

In de casus van het “krimpende klantenbestand” van het targetbedrijf heeft de opdrachtgever, een grootaandeelhouder van een consultancybedrijf aan EBBEN verzocht om na de transactiedatum een onderzoek te doen naar de toedracht van een op het oog krimpend klantenbestand. Het klantenbestand was een belangrijk onderdeel van de transactie omdat het bedrijf afgezien van de kennis en de expertise van haar medewerkers voor een belangrijk deel afhankelijk was van de (eveneens op het oog) jarenlange trouwe klantenrelaties.  

Na de transactiedatum plaatste de opdrachtgever verschillende vraagtekens bij de ontwikkeling van het klantenbestand en de teruglopende bedrijfsresultaten. De opdracht aan EBBEN was daarom om op basis van de beschikbare data te onderzoeken of en in hoeverre (ex-)medewerkers van het consultancybedrijf voor de transactie bezig waren geweest om het klantenbestand te beperken. De klanten raakten ontevreden door toezeggingen van een aantal (ex-)medewerkers die niet konden worden nagekomen. Dit gevoel van ontevredenheid werd vergroot toen bleek dat de toezeggingen door deze medewerkers werden afgedaan met loze beloftes. Hierop hebben wij met behulp van de digitale tools die tot onze beschikking staan diverse laptops en e-mailboxen onderzocht en geanalyseerd. Wij konden hierdoor voor de opdrachtgever het relevante feitenrelaas reconstrueren. Het gevolg is dat de advocaat van de opdrachtgever hierdoor kon adviseren over de vraag of en in hoeverre eventuele schade aan de kant van de opdrachtgever verhaald kan worden op de personen die een rol hebben gespeeld bij het beperken van het klantenbestand ten tijde van het overnameproces.  

De vraag in hoeverre een klantenbestand zo betrouwbaar is als ten tijde van een transactie werd gepresenteerd, is een van de elementen die tijdens een gespecialiseerd due diligence onderzoek naar voren worden gebracht.   

Praktijkvoorbeeld 2; Screening van zakelijke relaties  

In de casus “screening van zakelijke relaties” heeft de opdrachtgever, een middelgroot handelsbedrijf, ons gevraagd om een onderzoek te doen naar de integriteitsrisico’s aan de kant van een targetbedrijf wat zij op korte termijn over zou willen nemen. Afgezien van de elementen die doorgaans in de meeste due diligence onderzoeken worden betrokken, hebben wij de opdrachtgever in deze casus gerust kunnen stellen.  

Wij hebben in deze casus een onderzoek verricht naar de leveranciers van het targetbedrijf, de bestuurders en de grotere (beursgenoteerde) klanten. Met behulp van een uitgebreid open bronnen onderzoek, een onderzoek in de nationale en internationale databases voor geldende jurisprudentie, onderzoek op het gebied van bijvoorbeeld sociale media en interviews, zijn een aantal cruciale vragen van de opdrachtgever door ons beantwoord. Denk daarbij aan vragen als: welke integriteitsrisico’s bestaan er ten tijde van een eventuele overname? In hoeverre dient het overnemende handelsbedrijf hier separaat acties op te ondernemen? En indien onverhoopt sprake is van integriteitsrisico’s waar het bedrijf aan kan worden blootgesteld, zijn deze beheersbaar of aanvaardbaar?  

Het allerbelangrijkste is dat de opdrachtgever van een dergelijke gespecialiseerde due diligence zicht krijgt op het bestaan van integriteitsrisico’s zodat hij in staat wordt gesteld om hier op een verantwoorde manier mee om te kunnen gaan.  

Kortom, het niet goed managen van integriteitsrisico’s kan leiden tot ernstige reputatieschade of toekomstige bedreiging van vermogen of resultaat van een onderneming. Ondanks dat er geen dwingende wetgeving van toepassing is bij DD-werk in de overnamepraktijk, is het advies om in ieder geval het onderwerp mee te nemen op de “checklists” van een due diligence bij een bedrijfsovername. 

Contact

Samenwerken of sparren over de mogelijkheden? Wij horen graag van je. Neem dan contact op met een van onze specialisten:

 

 

Bekijk gerelateerde publicaties

Interessante publicaties voor u geselecteerd

Advocaten

Financiële cijfers doorgronden voor advocaten

Geschiloplossing

Waardering & geschiloplossing

Soft Controls

De zeven gouden regels voor een meldkanaal

Geschiloplossing

Toegevoegde waarde van een partijdeskundige bij een juridisch geschil

Audit

Een compliance onderzoek uitgevoerd door EBBEN

Fraude-risicomanagement

Het belang van een frauderisicoanalyse in de publieke sector

Op deze website gebruikt Ebbenpartners cookies en vergelijkbare technieken om de website goed te kunnen laten werken en om te analyseren hoe de website wordt gebruikt.