Stel je bent commissaris bij een ziekenhuis en op een morgen sla je de krant open en lees je: Cardiologen krijgen miljoenen euro’s van medische bedrijven zonder dat ze daarvoor toestemming hebben van het ziekenhuis. Je vraagt je af: kan dit bij ons ook gebeuren?
In 2012 ontving Minister Schippers een code over omgaan met belangenverstrengeling in de zorg en wetenschap en noemde dit “een belangrijke stap op weg naar vertrouwen”. Inmiddels bestaan er een gedragscode belangenverstrengeling, een gedragscode medische hulpmiddelen, regelgeving ter voorkoming van ongewenste beïnvloeding en een transparantieregister zorg.
Al deze maatregelen waren twintig jaar geleden niet beschikbaar. Toen was het normaal dat producenten uit alle sectoren incentives aanboden aan cliënten met als doel de verkoop te stimuleren. Wat is er dan veranderd?
Vraag aan tien verschillende mensen wat zij onder integriteit verstaan, en je krijgt tien verschillende antwoorden. Het antwoord van vandaag is anders dan dat van een aantal jaar geleden. De tijdsgeest is namelijk veranderd. Iedereen wil een veilige werkomgeving, wil niet geconfronteerd worden met incidenten zoals pesten, discriminatie of fraude. Echter de kranten staan vol met misstanden in allerlei sectoren maar ook in de zorg: de toeslagenaffaire, misbruik van zorggelden en de mondkapjesdeal van Siewert van Lienden. Mensen krijgen het gevoel dat er geen controle is.
Uit onderzoek van NOS en Nieuwsuur blijkt dat meerdere ziekenhuizen hebben toegegeven niet op de hoogte te zijn van alle nevenactiviteiten van hun artsen. Ook keuren zij niet iedere betaling van een leverancier van medische hulpmiddelen aan een van hun specialisten vooraf goed zoals dat volgens de gedragscode medische hulpmiddelen[1] wordt voorgeschreven.
Geen enkel ziekenhuis wil de strijd aangaan met de eigen medisch specialisten. Een te starre houding kan er immers voor zorgen dat de specialisten overstappen naar een ander ziekenhuis. Echter deze specialisten trekken vaak specifiek patiënten aan voor het ziekenhuis. De commerciële belangen van de specialisten zijn bovendien niet altijd in strijd met het maatschappelijk belang. Als ontvangen middelen worden aangewend om onderzoek te doen en de kennis van specialisten wordt gebruikt om bepaalde producten te ontwikkelen kan dit bijdragen tot een betere zorgverlening. Waar het hier om draait is dat je inzage krijgt in de belangen die hierbij spelen. Dit is de taak van de raad van bestuur. De raad van toezicht toetst of de raad van bestuur daarbij de belangen van alle betrokken partijen heeft afgewogen.
Door het opstellen van regelgeving en gedragscodes werden in de afgelopen jaren de beleidslijnen binnen de zorg- en medische wereld uitgezet. Maar verandering heeft tijd nodig.
Structurele veranderingen doorvoeren duurt vaak jaren. Het menselijke aspect is bij verandering essentieel en mensen gaan soms in de weerstand. Verandering vereist een voortdurende bereidheid van iedereen die erbij betrokken is om zich aan een nieuwe situatie aan te passen. De cultuur die binnen een organisatie heerst is daarbij van belang. Zijn de organisatiedoelen duidelijk? Worden deze veelvuldig met de organisatie gedeeld? Zijn problemen, emoties en overtredingen bespreekbaar en zijn medewerkers aanspreekbaar? Het is dan ook belangrijk dat bestuurders en commissarissen inzicht krijgen in deze cultuurelementen, de ‘soft controls’.
Op welke wijze kan het bestuur dit menselijke aspect beïnvloeden?
[1] Gedragscode Medische hulpmiddelen: Artikel 13.7: de zorgprofessional draagt ervoor zorg dat hij van het bestuur van de instelling dan wel zijn werkgever aantoonbaar voorafgaande toestemming voor de dienstverleninge heeft verkregen. Instellingen administreren de in het kader van dit artikel goedgekeurde overeenkomsten.
EBBEN staat zorgverleners bij die werk willen maken van integriteit en risicomanagement. Wilt u meer weten naar aanleiding van deze bijdrage of wilt u meer weten over de diensten van EBBEN Partners dan kunt u contact opnemen met:
